Theo kinh thánh, con người từng mong muốn xây dựng một thành phố và một tòa tháp với đỉnh chạm tới thiên đường (như tòa tháp Babel). Những câu chuyện tương tư về sự kiêu ngạo của con người được tìm thấy trong nhiều nền văn hóa. Để trừng phạt sự ngạo mạn đó, chúa Trời khiến con người nói những thứ tiếng khác nhau. Đột nhiên họ không thể hiểu nhau được nữa và vì thế việc xây dựng tòa tháp và thành phố ở Babylon bị ngừng lại.
Tòa tháp Babel trong kinh thánh.
Ngày nay, dấu tích kiến trúc nổi tiếng nhất trong lịch sử văn hóa và nghệ thuật của loài người, hay ít nhất những gì người ta cho rằng từng là một phần của tháp Babel nằm ở đất nước Iraq. Đây là minh chứng cho kỷ nguyên kiến trúc gạch.
Gạch - vật liệu không thể thiếu trong xây dựng.
Những tòa nhà đầu tiên được làm bằng gạch không nung, được xây ở Jocdan khoảng 11.000 năm trước. Những dấu hiệu cho thấy việc sử dụng gạch nung xa xưa, nhất là ở khoảng 5000-8000 năm trước. Đó là những tòa nhà khảo cổ đổ nát.
Không ai biết ở đâu? Hay khi nào? Hay ai đã định hình và liên kết đất sét đầu tiên với nhau. Có vẻ như việc nung gạch đất sét để chúng không thấm nước và chắc chắn hơn...
Xưởng sản xuất gạch truyền thống tại Afghanistan.
Niềm đam mê của con người với những tòa nhà rất phong phú và đa dạng. Ví dụ như:"Cấu trúc đá đầu tiên trong lịch sử kiến trúc được xây dựng trên sông Nin vào khoảng 4.600 năm trước đây.
Ở thành phố Saqqara, từ Memphis vua Faraon đã ra lệnh cho những kiến trúc sư vĩ đại của Người. Xây dựng lăng mộ cho ông trong hình dáng của một kim tự tháp bậc thang. Lăng mộ này đã trở thành mô hình cho các kim tự tháp vĩ đại ở Giza.
Những kim tự tháp vẫn đứng hiên ngang cùng thời gian.
Thời gian trôi đi, những viên gạch nhỏ được ưa chuộng hơn. Không chi dễ bảo quản hơn, chúng còn có thể được sản xuất nhanh hơn và dễ dàng hơn. Mặc cho màu nâu đỏ dường như ít cảm hứng, nhưng đó lại là niềm tự hào của một nền văn minh. Đôi khi chỉ đơn giản là những viên gạch.
Một lò gạch tại Tunisia.
Gạch có thể được tìm thấy ở các thị trấn và các thành phố ở hầu khắp các nơi trên thế giới. Trong những lớp gạch của những công trình nguy nga, tráng lệ ta có thể đọc được bản chất của một dân tộc. Toàn bộ nền văn hóa, hệ thống kiến trúc đều thể hiện qua những viên gạch. Đôi khi là một đống đổ nát, hoang tàn nhưng lại chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc.
Những cấp độ khác nhau trong công việc định cư của con người, đào sâu và trải rộng qua nhiều thế hệ. Và ở mỗi cấp độ, viên đất sét nung đã soi sáng con đường từ quá khứ tới hiên tại và mở đường cho tương lai.
Ở Tunisia, những người dân tự làm gạch xây nhà cho mình. Những ngôi nhà mọc lên ngay từ nền đất. Qua nhiều thời đại, cách thức làm gạch vẫn được giữ nguyên không phân biệt đó là viên gạch xây một ngôi đền, một doanh trại quân đội La Mã hay một ngôi nhà để ở. Từng bước kỹ thuật sản xuất áp dụng ngày nay đã có niên đại hàng ngàn năm, được lưu truyền từ đời này sang đời khác.
Thông thường những phương pháp đơn giản có thể mang lại hiệu quả tuyệt vời. Kỹ năng trang trí bằng gạch được phát triển bởi các kiến trúc sư Hồi giáo. Thật vậy, những nghệ nhân gạch phương Đông được đánh giá rất cao, họ đã trang trí nhà thờ Kito giáo của mình trên quy mô lớn, và đã trở thành phong cách được ưa chuộng bậc nhất trong mọi quan điểm tôn giáo.
Ở Ai Cập, cảnh tượng những viên gạch được phơi dưới ánh nắng mặt trời là cảnh tượng quen thuộc trong suốt hàng ngàn năm qua. Những người nông dân làm gạch trực tiếp từ lớp bùn ẩm ướt của sông Nin gần đó và phơi dưới ánh nắng mặt trời cho cứng lại.
Gạch được phơi dưới ánh nắng mặt trời cho cứng lại.
Nhưng sau khi sông Nin được chế ngự với công trình đập nước Aswan.Các nhà chức trách đã cấm việc sản xuất gạch truyền thống này. Bởi sau khi đập được xây dựng, lớp bùn mang lại sức sống cho dòng sông Nin đã trở nên khan hiếm và rất cần thiết cho sản xuất nông nghiệp.
Ở phía Nam thủ đô Ai Cập, một nơi có khí hậu nóng đến khắc nghiệt. Việc sản xuất gạch dùng cho vùng ngoại ô đang trên đà phát triển. Tại đây công việc đóng gạch của con người được hỗ trợ bởi những máy móc đơn giản.
Xưởng sản xuất gạch tại Cairo - Ai Cập.
Những viên gạch thô được hong khô bằng ánh nắng mặt trời gay gắt suốt cả ngày. Những viên gạch dần được hoàn thiện được xếp chồng lên nhau để nung trong lò. Lửa cháy ở phía đối diện, khi nhiệt độ giảm xuống những viên gạch được chuyển đi. Vô số viên gạch đã được sử dụng để xây dựng thành phố Cairo.
Trong thời Hy Lạp cổ đại, gạch chỉ đóng vai trò thứ yếu, ít nhất là trong lĩnh vực kiến trúc thành phố. Người Hy Lạp xây dựng hoặc bằng gỗ hoặc bằng đá(nếu ngân khố cho phép).
Vật liệu xây dựng ưa thích của họ là đá cẩm thạch, người Athens đặc biệt thích mua đá cẩm thạch bằng số tiền thu được từ những trận chiến với các nước láng giềng.
Kỳ quan cổ đại Parthenon thờ nữ thần Athena được sử dụng rất nhiều đá cẩm thạch.
Từ tiểu Á đến quê hương Hy Lạp và miền Nam Italya phong cách sống của người Hy Lạp bộc lộ trong các đền thờ và các tòa nhà chính trị. Được chống đỡ bởi các chiếc cột thanh toát, những mái nhà ban đầu được che phủ bởi các tấm gỗ. Sau đó, được lợp bằng những tấm gạch mỏng bằng đất sét nung.
Santorini - Hy Lạp những mái nhà được lợp bằng gạch đất sét nung.
Ngày nay, người Hy Lạp vẫn tô điểm cho các góc mái nhà của họ bằng những viên ngói trang trí, bằng những tán lá nhỏ, bằng đất sét nung. Chúng được làm để xua tà ma và ngăn gió độc.
Nhắc tới người La Mã, những bậc thầy mới của thế giới, họ xây dựng đế chế của mình từ gạch. Với vô số những bức tượng, mái vòm lộng lẫy, cột trụ và tường dựng đứng trên nền gạch của trung tâm thượng mại Rome. Thực sự, là trái tim của thành phố.
Trong thời trung cổ, Ceama là một thành phố sôi động. Những nhà quy hoạch đô thị của những thế kỉ trước đã xây dựng những công trình trường tồn với một số cấu trúc độc đáo.
Quảng trường Campo ngày nay.
Vẻ trầm mạc tự nhiên của quảng trường Campo nổi tiếng thế giới, được trang trí với lớp gạch lát dưới dạng vỏ sò bằng vẻ đẹp vượt thời gian. Phía sau vẻ đẹp ấy là nền tảng kiến trúc đô thị và nhà tư nhân.
Quỳnh Trang (TH/ Xây dựng)